Էթիկա

Էթիկան վերաբերում է փիլիսոփայության այն ճյուղին, որը վերաբերում է բարոյական սկզբունքներին և արժեքներին, որոնք առաջնորդում են մարդու վարքը: Էթիկան ուսումնասիրում է հարցեր՝ կապված այն բանի հետ, թե որն է ճիշտ կամ սխալ, լավ կամ վատ, արդար կամ անարդար, և ինչպես են այդ հասկացությունները կիրառվում մարդկային գործողությունների և որոշումների նկատմամբ: Էթիկական նկատառումները առկա են մարդկային կյանքի գրեթե բոլոր ասպեկտներում՝ անձնական հարաբերություններից մինչև սոցիալական փոխազդեցություններ, բիզնես պրակտիկա, առողջապահական որոշումներ և քաղաքական քաղաքականություն:

Կիրառական էթիկան, ինչպես հուշում է անունից, վերաբերում է էթիկական սկզբունքների գործնական կիրառմանը մարդկային գործունեության տարբեր ոլորտներում և տիրույթներում։ Կիրառական էթիկան ներառում է էթիկական հասկացությունների ընդունում և դրանց կիրառում իրական աշխարհի իրավիճակներում, հաճախ նպատակ ունենալով առաջնորդել որոշումների կայացումը և խթանել դրական արդյունքները: Կան բազմաթիվ ոլորտներ, որոնցում կիրառվում է կիրառական էթիկան, այդ թվում՝

Բժշկական էթիկա – Սա վերաբերում է առողջապահական ոլորտում առաջացող էթիկական երկընտրանքներին, ինչպիսիք են հիվանդի ինքնավարության, տեղեկացված համաձայնության, բժշկական գաղտնիության և կյանքի վերջում խնամքի հարցերը:

Բիզնեսի էթիկա – Այս ոլորտը կենտրոնացած է էթիկական նկատառումների վրա, որոնք առաջանում են բիզնես պրակտիկայի և գործարքների համատեքստում, ինչպիսիք են կորպորատիվ պատասխանատվության, կայունության և սոցիալական արդարության խնդիրները:

Բնապահպանական էթիկա – Էթիկայի այս ճյուղը վերաբերում է բնապահպանական խնդիրների շուրջ էթիկական նկատառումներին, ինչպիսիք են կլիմայի փոփոխությունը, ռեսուրսների սպառումը և աղտոտումը:

Իրավական էթիկա – Էթիկայի այս ոլորտը վերաբերում է փաստաբանների և դատավորների մասնագիտական վարքագծին, ներառյալ գաղտնիության, շահերի բախման և էթիկական որոշումների կայացման հարցերը:

Կենդանիների էթիկա – Էթիկայի այս ոլորտը վերաբերում է կենդանիների նկատմամբ վերաբերմունքի հետ կապված էթիկական նկատառումներին, ներառյալ կենդանիների իրավունքների, կենդանիների բարեկեցության և կենդանիների փորձերի էթիկան:

Կիրառական էթիկան դինամիկ և զարգացող ոլորտ է, և այն, անշուշտ, ժամանակի ընթացքում փոխվել է: Հասարակական նորմերի և արժեքների զարգացմանը զուգահեռ զարգանում են նաև էթիկական նկատառումները, որոնք առաջանում են մարդկային գործունեության տարբեր ոլորտներում: Օրինակ, գենետիկական ինժեներիայի, արհեստական ինտելեկտի և սոցիալական մեդիայի հետ կապված էթիկական նկատառումները համեմատաբար նոր են և արագ զարգացում են ապրել վերջին տարիներին:

Կիրառական էթիկայի փոփոխությունները խթանող հիմնական գործոնը տեխնոլոգիական առաջընթացն է: Երբ նոր տեխնոլոգիաները ի հայտ են գալիս և ինտեգրվում մեր կյանքում, դրանք կարող են առաջացնել նոր էթիկական հարցեր և մարտահրավերներ: Օրինակ, ինքնակառավարվող մեքենաների զարգացումը հարցեր է առաջացրել, թե ով է պատասխանատու նման մեքենայի հետ կապված վթարի դեպքում: Տեխնոլոգիայի առաջընթացին զուգահեռ, գաղտնիության, հսկողության և տվյալների օգտագործման հետ կապված էթիկական նկատառումները նույնպես արագ զարգանում են:

Ողջույնը մարդկային փոխազդեցության էական կողմն է, որը ներառում է ժեստ կամ հայտարարություն, որն արտահայտում է ճանաչում, հարգանք կամ բարի կամք մեկ այլ անձի նկատմամբ: Դա քաղաքավարություն դրսևորելու և սոցիալական դրական կապ հաստատելու միջոց է։ Ողջույնները կարող են տարբեր ձևեր ունենալ՝ կախված ներգրավված անհատների մշակույթից, համատեքստից և փոխհարաբերություններից: Որոշ մշակույթներում ձեռքսեղմումը կամ խոնարհումը տեղին է, մինչդեռ մյուսներում այտին համբույրը կամ գրկախառնությունը կարող են ավելի տարածված լինել: Անկախ այն կոնկրետ ձևից, որ ողջույնը կարևոր դեր է խաղում սոցիալական նորմերի հաստատման և անհատների միջև դրական փոխհարաբերությունների հեշտացման գործում: